Konsensusi i përgjithshëm i publikut të brendshëm është se pandemia dhe kthesa (e pa pritur) në marrëdhëniet midis Maqedonisë së Veriut dhe Bullgarisë ishin ngjarjet kryesore që kanë shënuar vitin 2020. Ndjekur, natyrisht, nga zgjedhjet e parakohshme si ngjarja e tretë në listën e zhvillimeve prioritare në kalendarin politik të vendit. Ngjarja e katërt është një moment më pak i dukshëm, historikisht i papërcaktuar, ditoro-politik jodramatik i ndryshimit masiv demonstrativ në frymën e të kuptuarit të politikës në vendin tonë. Kur pademia do të zbutet dhe mosmarrëveshja me Sofjen do të zgjidhet, gjithçka do të ngel në harresë, kurse viti 2020 do të mbahet mend për filizat e parë të ndarjes midis idealizmit të rremë të politikanëve dhe politikës reale të shoqërisë.
Nëse i lëmë mënjanë llogaritjet matematikore të rezultateve paszgjedhore dhe përqendrohemi në frymën e mesazheve zgjedhore të qytetarëve, do të jemi në gjendje të shohim atë vijë ndarëse sipërfaqësisht të hollë e thellësisht të gjerë. Perceptimi i këtij fenomeni të ri është i nevojshëm për një kuptim më të mirë të marrëdhënieve midis partive, bashkësive etnike dhe dinamikave të mëtejshme që do të ndodhin në shoqëri.
Fitorja në zgjedhje e BDI-së është ilustrimi më i lehtë i ngritjes së politikës reale në kurriz të idealizmit të konsumuar. Një rritje e mundësuar nga bilanci i pritjeve reale-politike të anëtarësimit në hap me moderimin real-politik dhe pragmën e udhëheqjes së partisë. Kush me kohë pa dhe kuptoi ndryshimin në sensin politik dhe shpirtin e elektoratit të ngopur me skandale, të neveritur nga 'bombat' dhe me përçmim u dha nga idealizmat e rremë pa mbështetje në realitet. Fushata tepër negative, cinike dhe e paturpshme kundër tyre dhe refuzimi për t'iu përgjigjur me të njëjtën masë kundërshtarëve të tyre, i mundësuan BDI-së të rikthejë aurën e dinjitetit, seriozitetit dhe vjetërsisë në sytë e votuesve. Arroganca e rivalëve dhe maturia e shoqërisë ishin faktorët që i shërbyen fitores së Ahmetit dhe çimentuan BDI-në.
Ngritja e politikës reale është edhe më e dukshme në kampusin maqedonas dhe në marrëdhëniet midis LSDM-së dhe VMRO-së. Por ndryshe nga shfrytëzimi pozitiv në rastin e BDI-së, demonstrimi i politikës reale në këto dy parti u zhvillua përmes një bojkoti pothuajse kolektiv nga zonat e tyre elektorale. Teza e imponuar se votuesit etno-maqedonas kanë ndëshkuar partitë e tyre më të mëdha është ende një pamje sipërfaqësore që nuk arrin të marrë parasysh ngopjen dhe mungesën e motivimit të atij organi nga politika e shfrytëzimit të idealizmit populist të përbërë në ofertat e LSDM-së dhe VMRO-së. Dekada këmbëngulje për përmbajtje boshe dhe imitime, me shkëlqime pamjesh shumëngjyrëshe audio-vizuale të demokristianizmit dhe demokracisë sociale kanë dhënë rrëfime të pakuptimta idealiste të të dy partive. Qetë, koalicioni i heshtur i Zaevit dhe Mickoskit në aleancë kundër BDI-së e theksoi edhe më tej pakuptimësinë e rivalitetit të tyre, duke i detyruar ata që përfundimisht të futeshin në vrimën që ata hapën për "kompaninë“ e Ahmetit. Nga e cila, siç e shohim, është duke u bërë gjithnjë e më e vështirë të largohesh me një fytyrë të pastër, me një fjalë të ndershme dhe me një arsye për besimin nga votuesit vendas dhe nga faktori i huaj.
E treta, sigurisht më banalja nga të gjitha këto demonstrata të idealizmit të rrënuar dhe përballjes me politikën reale është puna e opozitës shqiptare. Përpjekjet e të cilëve për të fituar mbi valën e anti-korrupsionit dhe anti-krimit të BDI-së në të kaluarën ranë në ujë për shkak të tolerancës së tyre pothuajse të heshtur të skandaleve aktuale të korrupsionit. Njëlloj si kuptimi i tregut të hapur të politikës së kundërveprimit pa parime, pa ide, pa ideologji dhe një bandë recitimesh të parullave patriotike të marra nga BDI me të gjitha shkrepjet e tyre të refuzuara. Dëshira për të qenë një "halif në vend të BDI" nuk është arsyeja për humbjen e tyre. Po aq sa idealizmi i rremë i fushatës kundër BDI-së bazuar në narrativën anti-korrupsion, i cili u ekspozua si demagogji e lirë në dritën e heshtjes së bindur reale-politike të krimeve të partive maqedonase dhe koordinimit të tyre në prapaskenë kundër BDI-së.
Dashuria me ideale të lira dhe çmimi i shtrenjtë i politikës reale do të ishte më e lehtë për t'u mbajtur nëse ato praktikoheshin vetëm në politikanë partiakë dhe ndër-partiakë. Fatkeqësisht, si një plotësues i pritur dhe logjik i partisë, mospërputhja midis mendjelehtësisë së idealizmit dhe maturisë së politikës reale është demonstruar në politikat tona të jashtme. Të tilla si shembulli i një nxitimi të pikëpamjeve dhe kundër-pikëpamjeve, angazhimeve dhe gardheve në mosmarrëveshjen me Bullgarinë, (mos) ekuilibri në marrëdhëniet me fqinjët, "strategjitë" e drejta për shfrytëzimin e rivaliteteve të bllokut, etj. Pesha e madhe e sfidave emocionale (veçanërisht për sa i përket çështjeve të identitetit) është sigurisht një arsye për të kuptuar gabimet në hapa që kanë ndodhur gjatë viteve dhe kanë arritur kulmin në vitin që lamë pas. Por kjo arsye avullohet dhe e humbet vlefshmërinë e saj nëse nuk përdoret si mësim për të ardhmen, mundësisht një orë më shpejt.
Një nga mësimet që partitë duhet të mësojnë nga shembulli i BDI-së është se fushatat zgjedhore u përkasin personazheve më të zhurmshëm dhe më të gjallë. Por politika serioze është perozhativë i burokratëve gri, pa fytyrë, me një fond shprehje jashtëzakonisht të kufizuar dhe një gjendje shpirtërore edhe më konservatore për eksperimentime. BDI, në vetvete, sigurisht nuk është një përkufizim i atij serioziteti. Por nëse vihet në një krahasim kontekstual me obsesionin paradë të rivalëve të tyre, ekskursionet e tyre në absurditete, nxitimet e pakujdesshme dhe ndryshimet e panikuara, ata vetë janë etapa negative që ndërton iluzionin e seriozitetit të partisë së Ahmetit. Bindja me një sy e partive maqedonase dhe e opozitës shqiptare në epërsinë e tyre dhe "kampionatin e trilluar" është karta kryesore në favor të Ahmetit dhe imazhi i tij i një "politikani të vjetër të klasit të parë". Zaev, Mickoski, Sela, me të gjithë koalicionet e tyre kundër BDI-së ata nuk mund të shpresojnë në eleminimin e BDI-së kockore nga fyti derisa të kuptojnë se të gjithë idealizmat e tyre të rremë janë refren për një të dehur. Kjo pasohet nga përballja me ftohtësinë e politikës reale të Ali Ahmetit.
E vërteta e pakëndshme për të tre është se ishte arroganca e tyre që i solli në aktin përfundimtar të njohjes jozyrtare por efektive se ata nuk kanë asnjë formulë për përmbysjen politike, elektorale të Ahmetit. Kjo është arsyeja pse të gjitha shpresat janë përqendruar në Hagë, Conrad Adenauer-i, Katie Burns-i, dhe së fundmi shansi i fundit i dëshpëruar për të fituar –të presin që biologjia të japë verdiktin e fundit. Naiviteti i tyre kapital është përsëri një mosnjohje e realitetit që vetë Ahmeti ka qenë prej kohësh i vetëdijshëm për "urimet dhe dëshirat" e tyre dhe vepron në përputhje me koordinatat e tyre dhe interesat e tyre afatgjata partiake-etnike. Zgjedhja e "pasardhësit" është një çështje e përkohshme që do të paraprihet nga veprime dhe lëvizje shumë më zëvendësuese.
Bindja e partive maqedonase se Artan Grubi është kandidati më i afërt për udhëheqësin e BDI diktohet nga baza e analizës dhe keqkuptimi që Grubi është më shumë një konstrukt i shkollës së politikës maqedonaso-jugosllave, sesa një model, produkt, përfaqësues, eksponent ose mishërim i politikës dhe shkollës autoktone shqiptare. Bujar Osmani, me ashpërsinë e tij karakteristike tangjenciale në shprehje dhe sjelljen pa ngjyrë është konceptualisht më i përputhshmi me stilin e sjelljes dhe filozofinë politike të Ahmetit. Grija e Osmanit është pakrahasimisht më e ndjeshme ndaj manovrave politike në degën ekzekutive, por legjislacioni i gjerë partiak sigurisht që imponon një ngjyrim emocional më të theksuar në komunikimin dhe marrjen e mbështetjes. Talat Xhaferi dhe monitorimi i tij i përpiktë i evolucionit institucional tek njeriu i dytë i shtetit, e pranueshme për krahun politik dhe ushtarak, mjedisin urban dhe rural, respekti në Prishtinë dhe Tiranë është një karakter politik dhe konstrukt përvojor që premton shumë. Por jetëshkurtër, sinë mes të tyre në ndryshimin e udhëheqjes dhe ruajtjen e vazhdimësisë së politikës reale (të cilën nga Reçica me shumë zemër duan ta quajnë si "shkolla politike e Aliut").
Argëtimi (i mundimshëm) i opozitës dhe medias maqedonase-shqiptare me atë se kush do të ishte nës nuk është ai, thjesht është shkatërrimi i dëshirave boshe nëse perceptimet zvogëlohen vetëm në BDI, pa adresuar ndryshimet e thella që po kalon pjesa shqiptare e shoqërisë . Dhe në ato ndryshime, pavarësisht nga Ahmeti, apo nga Ahmeti Junior, hapësira për Zaevin dhe Mickoskin bëhet më e ngushtë dhe më e largët, madje edhe me ndihmën e Selës si urë lëvizëse. Arsyeja për këtë është e thjeshtë, e sublimuar në filozofinë “kur qeveria ka frikë nga njerëzit, kjo është liria; "Kur njerëzit kanë frikë nga qeveria, kjo është liria." Shqiptarët nuk kanë më frikë nga BDI, dhe ata e kanë fituar vetë atë liri të mendimit, qëndrimit dhe zgjedhjes. Ahmeti, i denjë për dinakërinë e tij, e ka kuptuar atë ndryshim të rëndësishëm dhe është riorganizuar në përputhje me rrethanat. Për të cilën ai u dha në zgjedhjet e fundit, si një mundësi më e besueshme në zgjedhjen midis luhatjes së Zaevit, Mickoski të pabesueshëm dhe idealistit pa ide Sela.
Megjithëse të vetëdijshëm për mesazhet e dërguara në zgjedhjet e fundit, Zaev dhe Mickoski ende nuk shohin asnjë arsye për të braktisur idealizmin bosh, të rremë dhe për të pranuar politikën e vërtetë që troket në dyert e tyre - me vota, grushta dhe shkelma. Rehatia e tyre është një pasojë e lirisë së zgjedhjes së kontrolluar në mënyrë rigoroze midis dy nuancave të hirit dhe manipulimit të përbashkët mendor me logjikën e "mbrojtjes". Dhe ky manipulim do të vazhdojë në mungesën e lirisë të shoqërisë të mbyllur në një gjendje të përhershme të "mbrojtjes".