Secili besimtar në secilin tempull, në secilën sinagogë, në secilën kishë e përul veten dhe e fyen perëndinë e vet të brendshme. Zotit tënd të brendshëm nuk i nevojitet zot tjetër për adhurim. Krejt çfarë nevojitet është zgjimi: vetëdijshmëria, vetëdija për qenien tënde.
Në momentin kur ai bëhet i vetëdijshëm për veten, ai më nuk është i vdekshëm, ai bëhet i pavdekshëm. Ai në të vërtet përherë ka qenë i pavdekshëm, por shkaku i moskuptueshmërisë së vet e ka degraduar veten në të vdekshëm, në dikë i cili duhet të vdesë. Edhe pse jeta dhe vetëdijshmëria janë përbrenda teje të përjetshme dhe të pavdekshme, ti akoma frikësohesh nga vdekja, sepse sheh se për çdo ditë dikush vdes dhe ato vdekje ta përkujtojnë vdekjen tënde.
Poeti këndon: “Kurrë mos pyet se për kë bien kambanat, ato bien për ty...”
Ai në këtë mënyrë ta ka treguar të vërtetën e caktuar. Secila vdekje është simbolike. Ajo të tregon se qëndron në rendin e njëjtë, i cili bëhet gjithnjë e më i shkurtër e më i shkurtër. Për çdo ditë vdekja të ofrohet gjithnjë e më shumë e më shumë. Në të vërtetë, dita në të cilën je lindur edhe nuk ka qenë ditë e lindjes sate: ka qenë ajo ditë në të cilën ke filluar të vdesësh. Dhe prej atëherë ti vdes për çdo ditë. Me çdo ditëlindje tënden vdekja të ofrohet për një vit.
Është absolutisht i padyshimtë fakti se njerëzit vdesin, shtazët vdesin, drunjtë vdesin, zogjtë vdesin. Si mund t’i shmangesh këtij fakti se edhe ti një ditë ke për të vdekur – ndoshta nesër, ndoshta pasnesër? Kjo është vetëm çështje kohe... Por ata të cilët janë të vetëdijshëm për ekzistencën e vet, e dinë edhe atë se askush nuk vdes. Vdekja është iluzion.
I ke parë njerëzit se vdesin; por a e ka parë megjithatë veten duke vdekur? Atëherë kur ke parë dikë duke vdekur, a e ke parë me të vërtetë se ai po vdes? Krejt çfarë ti sheh dhe krejt çfarë shkenca jote medicinale mund të shohë është ajo se njeriu ka pushuar së frymuari, se pulsi i tij është ndalur, se zemra e tij nuk rrah më. Këto janë arsyet shkaku i të cilave ata deklarojnë se dikush ka vdekur.
Pikërisht para disa ditësh një njeri në Kashmir, i cili përndryshe është i okupuar nga ana e Pakistanit, për të tretën herë i ka mashtruar miqtë, kolegët dhe familjen e vet. Në njëqind e tridhjetë e pesë vejtët e veta ai ka vdekur tri herë. Njerëzit kanë dyshuar pasi që para kësaj dy herë e ka aktruar vdekjen e vet. Edhe pse mjekët e kanë diagnostikuar dhe kanë lëshuar vërtetimin për vdekjen e tij, ai është zgjuar, i ka hapur sytë dhe ka zënë të qeshë. Prandaj, pasi që ka vdekur edhe kësaj radhe njerëzit kanë qenë shumë të vëmendshëm. Mjekët po ashtu kanë qenë shumë të vëmendshëm, por ka qenë megjithatë fakt i pamohueshëm vdekja e tij. Në këtë nuk ka pasur dyshim.
Ata kanë deklaruar: “Ndoshta ju më herët ka mundur t’ju mashtrojë, por kësaj radhe ky është pa dyshim i vdekur. Pra, kaq medicina mund të njohë dhe të shkojë kaq larg. Ai po e plotëson çdo kusht të njeriut të vdekur”. Në çastin kur certifikatën e vdekjes e kanë nënshkruar të tre mjekët, njeriu i ka çelur sytë, ka filluar të qeshë dhe ka thënë: “Dëgjoni, herën tjetër kur do të vdes, unë vërtet kam për të vdekur. Kam dashur që vetëm edhe kësaj radhe...”
Ajo pjesë e Kashmirit e okupuar nga ana e Pakistanit i ka njerëzit që jetojnë më së gjati në këtë pjesë të botës. Vjetërsia prej njëqind e njëzet vjetësh është shumë e zakonshme, dukuri normale. Mund të gjeni këtu edhe njëqindepesëdhjetëvjeçarë; nuk është e zakonshme, por mund të hasen me qindra njerëz të cilët i kanë kaluar të njëqind e pesëdhjetat. Ekzistojnë disa raste të rralla që kanë arritur edhe deri në njëqind e tetëdhjetë vjet. Këta njerëz janë ende të fortë dhe i punojnë tokat e tyre.
Dhe ky njeri ka qenë i intervistuar nga ana e gazetarëve të të gjithë botës, sepse ka qenë njeri rrallë të cilit tri herë i është konfirmuar vdekja, dhe i cili tri herë ka qenë sfidë ndaj shkencës medicinale dhe mjekëve.
Ata e kanë pyetur: “Çfarë keni bërë? Çfarë ka ndodhur?”
Ai ka thënë: “Asgjë, unë nuk jam trupi im: unë e di këtë. Unë nuk jam as frymëmarrja ime – edhe këtë e di. Unë nuk jam as zemra ime: këtë po ashtu e di. Unë jam jashtë të gjitha këtyre. Thjesht, unë kam rrëshqitur në të andejmen. Zemra është ndalur, pulsi është ndërprerë dhe kështu ju keni dalë budallenj. Pastaj, përsëri kam rrëshqitur te mbrapa në këtë trup: gjaku përsëri ka zënë të rrjedhë, pulsi ka filluar të punojë përsëri dhe zemra përsëri ka zënë të rrahë”.
Ai ka qenë njeri krejtësisht i rëndomtë, fermer. Ai nuk ka qenë jogin, kurrë asgjë nuk ka ushtruar. Vetëm se: kur ka qenë tejet i ri, jo më i vjetër se shtatë apo tetë vjet, e ka takuar një mistik sufi i cili i kishte thënë se vdekja është iluzion. Ky ka qenë aq i padjallëzi saqë këtë kështu edhe e ka pranuar.
Mistiku sufi i kishte thënë: “Ekziston mënyra shumë e thjeshtë për të dalë prej këtij trupi. Vetëm shikoje atë nga brenda; shikoje trupin dhe befas do të bëhet gjithnjë e më e madhe e më e madhe distanca midis teje dhe trupit tënd. Së shpejti do të jetë shumë i largët. Vështroje ashtu edhe mendjen tënde, dhe e njëjta ka për të ndodhur edhe me të”. Thjesht ji vështrues dhe kështu do të kesh mundësi të dalësh jashtë trupit tënd, të dalësh nga mendja, të dalësh nga i tërë personaliteti yt. Nga ti varet kthimi mbrapa, kjo do të jetë vetëm nën kontrollin tënd. Duke qenë se ke dalë jashtë... njësoj do ta dini rrugën përmbrapa. E rruga është: duke vështruar ju keni dalë jashtë, tash ndërpriteni të vështruarit. Identifikohuni me trupin tuaj. Thoni: “Unë jam trup, unë jam mendje, unë jam frymëmarrje, unë jam të rrahurit e zemrës”. Përnjëherë kanë për t’u zhdukur ato largësi. Do të vini më afër dhe së shpejti keni për t’u kthyer në trupin tuaj.
Duke u identifikuar me trupin, bëheni trup. Atëherë jeni të vdekshëm. Atëherë është e pranishme edhe frika nga vdekja. Jo – identifikim me trupin, ju jeni vetëm vështrues, ju jeni vetëm vetëdije e pastër, jomendje. Dhe atëherë nuk ka vdekje, nuk ka sëmundje, nuk ka pleqëri. Nëse soditja jote është e pranishme, ajo përherë është e freskët, e re dhe e amshuar.
Religjioni i vërtetë nuk ju mëson të shërbeni, ai ju mëson ta zbuloni pavdekësinë tuaj, ta zbuloni Zotin në ju.
Secili ka për të kaluar nëpër portën e vdekjes një ditë. Nëse mund ta mbani në mend se ju jeni vetëm vetëdije e pastër – jo trup, jo mendje, jo zemër, as paratë tuaja, as prestigji, as pushteti juaj, as shtëpia juaj, por vetëm vetëdije e pastër, atëherë ju mund të kaloni nëpër barrierën e vdekjes të pagërvishtur, të palënduar. Atëherë as vdekja nuk mund të lërë gjurmë në ju.
Mbreti i madh Xhajati ka qenë plak njëqindvjeçar... Ka jetuar tepër mirë dhe është kënaqur me të gjitha që jeta i ka ofruar.
Erdhi vdekja dhe i tha Xhajatit: “Ji gati. Të ka ardhur koha, unë duhet të vij e të të marr me vete”.
Xhajati e shikon vdekjen, e ka qenë luftëtar i madh dhe ka luftuar me sukses në shumë luftëra, por filloi të dridhërojë. I tha: “Vallë, a nuk është ende herët?”
Vdekja tha: “Si herët? Vallë, a nuk ke jetuar njëqind vjet? Madje edhe fëmijët e tu janë pleq. Djali yt i madh i ka tetëdhjetë vjet. Çfarë dëshiron akoma?”
Xhajati ka pasur njëqind djem, sepse i ka pasur njëqind gra. Ai e pyeti vdekjen: “A mund të bësh diçka për mua? Unë e di se ti dikë duhet ta marrësh me vete, nëse do të ta jepja ndonjërin prej bijve të mi, a do të kishe mundur të m’i lejoje edhe njëqind vjet jetë?”
Vdekja në këtë iu përgjigj: “Unë s’kam gjë kundër nëse ndokush tjetër është i gatshëm të vij. Por unë nuk mendoj kështu – sepse, nëse ti ende nuk je i gatshëm edhe përkundër të gjitha këtyre viteve të tua dhe të përjetimeve në këtë botë, si atëherë do të ishte gati biri yt që është shumë më i ri se ti?”
Xhajati atëherë i ftoi të gjithë bijtë e tij. Më i madhi ka heshtur. Ka qenë qetësi e mundimshme, asnjëri asnjë fjalë s’e ka nxjerrë nga goja. Vetëm djali më i vogël, i cili i kishte vetëm shtatëmbëdhjetë vjet, e mori fjalën dhe tha:
“Unë jam gati”. Në atë çast madje edhe vdekjes i është dhimbsur djaloshi. “Ti je krejtësisht i pafajshëm. A nuk po i sheh vallë nëntëdhjetë e nëntë vëllezërit e tu sesi po heshtin? Dikush i ka tetëdhjetë vjet, dikush shtatëdhjetë e pesë, dikush tetëdhjetë e dy, dikush ndoshta shtatëdhjetë – ata kanë jetuar mjaft, por dëshirojnë të jetojnë edhe më tej. Kurse ti nuk ke jetuar fare. Edhe mua madje do të më vij keq nëse të marr. Mendo edhe një herë”.
Djaloshi tha: “Jo, pikërisht duke e shikuar këtë situatë po bëhem gjithnjë e më i sigurt në qëllimin tim. Mos të të vijë keq për këtë. Unë do të vij me vetëdije të plotë. Tash unë po shoh se babai im me njëqind vjet jetë nuk është i lumtur në këtë botë. Si do të jem i lumtur unë? Unë po i shoh edhe nëntëdhjetë e nëntë vëllezërit e mi të cilët po ashtu nuk janë të kënaqur. Prandaj, pse të humbas kohë? Së paku mund t’ia bëj një shërbim plakut tim. T’i lejojmë të jetojë e të kënaqet edhe njëqind vjet. Unë e kam kryer. Duke parë situatën në të cilën askush nuk është i kënaqur, unë e kuptoj një gjë plotësisht – se nëse kam për të jetuar edhe njëqind vjet të tjera, as atëherë nuk do të jem i kënaqur. Prandaj është krejt njësoj nëse unë do të shkoj tash apo pas nëntëdhjetë vjetësh. Vetëm merrmë me vete”.
Vdekja e mori djaloshin. Dhe pas njëqind vjetësh ajo u kthye në tokë dhe e takoi Xhajatin në të njëjtin pozicion. Ai i tha: “Këtu njëqind vjetët kaluan aq shpejt! Të gjithë bijtë e mi kanë vdekur, por unë kam tash regjimentin e ri. Unë mund të ta lejoja ndonjërin djalë. Vetëm mëshiromë mua”.
Kjo kështu ka vazhduar dhe ka mundur të zgjasë një mijë vjet. Dhjetë herë vdekja ka ardhur dhe ka marrë me vete ndonjërin djalë që Xhajati të mund të jetonte më gjatë. Herën e dhjetë Xhajati tha: “Pasi që edhe më tej jam i pakënaqur si kur ke ardhur herën e parë, edhe pse pa dëshirë dhe pa gëzim, unë po vij kësaj radhe me ty pasi që më tepër nuk mund të të lus për shërbim. Do të ishte tepër. Por edhe një gjë më është bërë e qartë: po qe se për një mijë vjet nuk kam mundur të pajtohem, nuk kam për të mundur as për dhjetë mijë vjet”.
Kjo është prirja. Ti mund ta vazhdosh jetën, por nëse të shfaqet ideja e vdekjes, ti zë të dridhërosh. E po qe se ti nuk je i prirur për asgjë, vdekja mund të vijë në cilindo moment dhe ti ke për ta pritur me mirëseardhje. Ti do të jesh krejtësisht i gatshëm të shkosh. Para njeriut të tillë vdekja është e mposhtur. Vdekja është e mposhtur vetëm prej atyre të cilët janë të gatshëm të vdesin, në secilin moment, pa kurrfarë rezistence. Ata bëhen të pavdekshëm, ata bëhen buda.
Liria nga lidhshmëria është edhe liri nga vdekja. Liria nga lidhshmëria është edhe liri nga robërimi në rrotën e lindjes dhe të vdekjes. Të çliruarit nga lidhshmëria të bën të aftë të hysh në dritën universale dhe të bëhesh një me të. E kjo është bekimi më i madh, ekstaza më e madhe, prapa së cilës asgjë tjetër nuk ekziston. Ti ke arritur në shtëpinë tënde.
Koment Mësimeve të Zenit të madh
nga India në Kinë: Bodidarma,
7 korrik 1987, mbrëmje
Perktheu: Hasan Hamëzbalaj
(Marrë na libri"Vdekja më i madhi fiksion")
Në momentin kur ai bëhet i vetëdijshëm për veten, ai më nuk është i vdekshëm, ai bëhet i pavdekshëm. Ai në të vërtet përherë ka qenë i pavdekshëm, por shkaku i moskuptueshmërisë së vet e ka degraduar veten në të vdekshëm, në dikë i cili duhet të vdesë. Edhe pse jeta dhe vetëdijshmëria janë përbrenda teje të përjetshme dhe të pavdekshme, ti akoma frikësohesh nga vdekja, sepse sheh se për çdo ditë dikush vdes dhe ato vdekje ta përkujtojnë vdekjen tënde.
Poeti këndon: “Kurrë mos pyet se për kë bien kambanat, ato bien për ty...”
Ai në këtë mënyrë ta ka treguar të vërtetën e caktuar. Secila vdekje është simbolike. Ajo të tregon se qëndron në rendin e njëjtë, i cili bëhet gjithnjë e më i shkurtër e më i shkurtër. Për çdo ditë vdekja të ofrohet gjithnjë e më shumë e më shumë. Në të vërtetë, dita në të cilën je lindur edhe nuk ka qenë ditë e lindjes sate: ka qenë ajo ditë në të cilën ke filluar të vdesësh. Dhe prej atëherë ti vdes për çdo ditë. Me çdo ditëlindje tënden vdekja të ofrohet për një vit.
Është absolutisht i padyshimtë fakti se njerëzit vdesin, shtazët vdesin, drunjtë vdesin, zogjtë vdesin. Si mund t’i shmangesh këtij fakti se edhe ti një ditë ke për të vdekur – ndoshta nesër, ndoshta pasnesër? Kjo është vetëm çështje kohe... Por ata të cilët janë të vetëdijshëm për ekzistencën e vet, e dinë edhe atë se askush nuk vdes. Vdekja është iluzion.
I ke parë njerëzit se vdesin; por a e ka parë megjithatë veten duke vdekur? Atëherë kur ke parë dikë duke vdekur, a e ke parë me të vërtetë se ai po vdes? Krejt çfarë ti sheh dhe krejt çfarë shkenca jote medicinale mund të shohë është ajo se njeriu ka pushuar së frymuari, se pulsi i tij është ndalur, se zemra e tij nuk rrah më. Këto janë arsyet shkaku i të cilave ata deklarojnë se dikush ka vdekur.
Pikërisht para disa ditësh një njeri në Kashmir, i cili përndryshe është i okupuar nga ana e Pakistanit, për të tretën herë i ka mashtruar miqtë, kolegët dhe familjen e vet. Në njëqind e tridhjetë e pesë vejtët e veta ai ka vdekur tri herë. Njerëzit kanë dyshuar pasi që para kësaj dy herë e ka aktruar vdekjen e vet. Edhe pse mjekët e kanë diagnostikuar dhe kanë lëshuar vërtetimin për vdekjen e tij, ai është zgjuar, i ka hapur sytë dhe ka zënë të qeshë. Prandaj, pasi që ka vdekur edhe kësaj radhe njerëzit kanë qenë shumë të vëmendshëm. Mjekët po ashtu kanë qenë shumë të vëmendshëm, por ka qenë megjithatë fakt i pamohueshëm vdekja e tij. Në këtë nuk ka pasur dyshim.
Ata kanë deklaruar: “Ndoshta ju më herët ka mundur t’ju mashtrojë, por kësaj radhe ky është pa dyshim i vdekur. Pra, kaq medicina mund të njohë dhe të shkojë kaq larg. Ai po e plotëson çdo kusht të njeriut të vdekur”. Në çastin kur certifikatën e vdekjes e kanë nënshkruar të tre mjekët, njeriu i ka çelur sytë, ka filluar të qeshë dhe ka thënë: “Dëgjoni, herën tjetër kur do të vdes, unë vërtet kam për të vdekur. Kam dashur që vetëm edhe kësaj radhe...”
Ajo pjesë e Kashmirit e okupuar nga ana e Pakistanit i ka njerëzit që jetojnë më së gjati në këtë pjesë të botës. Vjetërsia prej njëqind e njëzet vjetësh është shumë e zakonshme, dukuri normale. Mund të gjeni këtu edhe njëqindepesëdhjetëvjeçarë; nuk është e zakonshme, por mund të hasen me qindra njerëz të cilët i kanë kaluar të njëqind e pesëdhjetat. Ekzistojnë disa raste të rralla që kanë arritur edhe deri në njëqind e tetëdhjetë vjet. Këta njerëz janë ende të fortë dhe i punojnë tokat e tyre.
Dhe ky njeri ka qenë i intervistuar nga ana e gazetarëve të të gjithë botës, sepse ka qenë njeri rrallë të cilit tri herë i është konfirmuar vdekja, dhe i cili tri herë ka qenë sfidë ndaj shkencës medicinale dhe mjekëve.
Ata e kanë pyetur: “Çfarë keni bërë? Çfarë ka ndodhur?”
Ai ka thënë: “Asgjë, unë nuk jam trupi im: unë e di këtë. Unë nuk jam as frymëmarrja ime – edhe këtë e di. Unë nuk jam as zemra ime: këtë po ashtu e di. Unë jam jashtë të gjitha këtyre. Thjesht, unë kam rrëshqitur në të andejmen. Zemra është ndalur, pulsi është ndërprerë dhe kështu ju keni dalë budallenj. Pastaj, përsëri kam rrëshqitur te mbrapa në këtë trup: gjaku përsëri ka zënë të rrjedhë, pulsi ka filluar të punojë përsëri dhe zemra përsëri ka zënë të rrahë”.
Ai ka qenë njeri krejtësisht i rëndomtë, fermer. Ai nuk ka qenë jogin, kurrë asgjë nuk ka ushtruar. Vetëm se: kur ka qenë tejet i ri, jo më i vjetër se shtatë apo tetë vjet, e ka takuar një mistik sufi i cili i kishte thënë se vdekja është iluzion. Ky ka qenë aq i padjallëzi saqë këtë kështu edhe e ka pranuar.
Mistiku sufi i kishte thënë: “Ekziston mënyra shumë e thjeshtë për të dalë prej këtij trupi. Vetëm shikoje atë nga brenda; shikoje trupin dhe befas do të bëhet gjithnjë e më e madhe e më e madhe distanca midis teje dhe trupit tënd. Së shpejti do të jetë shumë i largët. Vështroje ashtu edhe mendjen tënde, dhe e njëjta ka për të ndodhur edhe me të”. Thjesht ji vështrues dhe kështu do të kesh mundësi të dalësh jashtë trupit tënd, të dalësh nga mendja, të dalësh nga i tërë personaliteti yt. Nga ti varet kthimi mbrapa, kjo do të jetë vetëm nën kontrollin tënd. Duke qenë se ke dalë jashtë... njësoj do ta dini rrugën përmbrapa. E rruga është: duke vështruar ju keni dalë jashtë, tash ndërpriteni të vështruarit. Identifikohuni me trupin tuaj. Thoni: “Unë jam trup, unë jam mendje, unë jam frymëmarrje, unë jam të rrahurit e zemrës”. Përnjëherë kanë për t’u zhdukur ato largësi. Do të vini më afër dhe së shpejti keni për t’u kthyer në trupin tuaj.
Duke u identifikuar me trupin, bëheni trup. Atëherë jeni të vdekshëm. Atëherë është e pranishme edhe frika nga vdekja. Jo – identifikim me trupin, ju jeni vetëm vështrues, ju jeni vetëm vetëdije e pastër, jomendje. Dhe atëherë nuk ka vdekje, nuk ka sëmundje, nuk ka pleqëri. Nëse soditja jote është e pranishme, ajo përherë është e freskët, e re dhe e amshuar.
Religjioni i vërtetë nuk ju mëson të shërbeni, ai ju mëson ta zbuloni pavdekësinë tuaj, ta zbuloni Zotin në ju.
Secili ka për të kaluar nëpër portën e vdekjes një ditë. Nëse mund ta mbani në mend se ju jeni vetëm vetëdije e pastër – jo trup, jo mendje, jo zemër, as paratë tuaja, as prestigji, as pushteti juaj, as shtëpia juaj, por vetëm vetëdije e pastër, atëherë ju mund të kaloni nëpër barrierën e vdekjes të pagërvishtur, të palënduar. Atëherë as vdekja nuk mund të lërë gjurmë në ju.
Mbreti i madh Xhajati ka qenë plak njëqindvjeçar... Ka jetuar tepër mirë dhe është kënaqur me të gjitha që jeta i ka ofruar.
Erdhi vdekja dhe i tha Xhajatit: “Ji gati. Të ka ardhur koha, unë duhet të vij e të të marr me vete”.
Xhajati e shikon vdekjen, e ka qenë luftëtar i madh dhe ka luftuar me sukses në shumë luftëra, por filloi të dridhërojë. I tha: “Vallë, a nuk është ende herët?”
Vdekja tha: “Si herët? Vallë, a nuk ke jetuar njëqind vjet? Madje edhe fëmijët e tu janë pleq. Djali yt i madh i ka tetëdhjetë vjet. Çfarë dëshiron akoma?”
Xhajati ka pasur njëqind djem, sepse i ka pasur njëqind gra. Ai e pyeti vdekjen: “A mund të bësh diçka për mua? Unë e di se ti dikë duhet ta marrësh me vete, nëse do të ta jepja ndonjërin prej bijve të mi, a do të kishe mundur të m’i lejoje edhe njëqind vjet jetë?”
Vdekja në këtë iu përgjigj: “Unë s’kam gjë kundër nëse ndokush tjetër është i gatshëm të vij. Por unë nuk mendoj kështu – sepse, nëse ti ende nuk je i gatshëm edhe përkundër të gjitha këtyre viteve të tua dhe të përjetimeve në këtë botë, si atëherë do të ishte gati biri yt që është shumë më i ri se ti?”
Xhajati atëherë i ftoi të gjithë bijtë e tij. Më i madhi ka heshtur. Ka qenë qetësi e mundimshme, asnjëri asnjë fjalë s’e ka nxjerrë nga goja. Vetëm djali më i vogël, i cili i kishte vetëm shtatëmbëdhjetë vjet, e mori fjalën dhe tha:
“Unë jam gati”. Në atë çast madje edhe vdekjes i është dhimbsur djaloshi. “Ti je krejtësisht i pafajshëm. A nuk po i sheh vallë nëntëdhjetë e nëntë vëllezërit e tu sesi po heshtin? Dikush i ka tetëdhjetë vjet, dikush shtatëdhjetë e pesë, dikush tetëdhjetë e dy, dikush ndoshta shtatëdhjetë – ata kanë jetuar mjaft, por dëshirojnë të jetojnë edhe më tej. Kurse ti nuk ke jetuar fare. Edhe mua madje do të më vij keq nëse të marr. Mendo edhe një herë”.
Djaloshi tha: “Jo, pikërisht duke e shikuar këtë situatë po bëhem gjithnjë e më i sigurt në qëllimin tim. Mos të të vijë keq për këtë. Unë do të vij me vetëdije të plotë. Tash unë po shoh se babai im me njëqind vjet jetë nuk është i lumtur në këtë botë. Si do të jem i lumtur unë? Unë po i shoh edhe nëntëdhjetë e nëntë vëllezërit e mi të cilët po ashtu nuk janë të kënaqur. Prandaj, pse të humbas kohë? Së paku mund t’ia bëj një shërbim plakut tim. T’i lejojmë të jetojë e të kënaqet edhe njëqind vjet. Unë e kam kryer. Duke parë situatën në të cilën askush nuk është i kënaqur, unë e kuptoj një gjë plotësisht – se nëse kam për të jetuar edhe njëqind vjet të tjera, as atëherë nuk do të jem i kënaqur. Prandaj është krejt njësoj nëse unë do të shkoj tash apo pas nëntëdhjetë vjetësh. Vetëm merrmë me vete”.
Vdekja e mori djaloshin. Dhe pas njëqind vjetësh ajo u kthye në tokë dhe e takoi Xhajatin në të njëjtin pozicion. Ai i tha: “Këtu njëqind vjetët kaluan aq shpejt! Të gjithë bijtë e mi kanë vdekur, por unë kam tash regjimentin e ri. Unë mund të ta lejoja ndonjërin djalë. Vetëm mëshiromë mua”.
Kjo kështu ka vazhduar dhe ka mundur të zgjasë një mijë vjet. Dhjetë herë vdekja ka ardhur dhe ka marrë me vete ndonjërin djalë që Xhajati të mund të jetonte më gjatë. Herën e dhjetë Xhajati tha: “Pasi që edhe më tej jam i pakënaqur si kur ke ardhur herën e parë, edhe pse pa dëshirë dhe pa gëzim, unë po vij kësaj radhe me ty pasi që më tepër nuk mund të të lus për shërbim. Do të ishte tepër. Por edhe një gjë më është bërë e qartë: po qe se për një mijë vjet nuk kam mundur të pajtohem, nuk kam për të mundur as për dhjetë mijë vjet”.
Kjo është prirja. Ti mund ta vazhdosh jetën, por nëse të shfaqet ideja e vdekjes, ti zë të dridhërosh. E po qe se ti nuk je i prirur për asgjë, vdekja mund të vijë në cilindo moment dhe ti ke për ta pritur me mirëseardhje. Ti do të jesh krejtësisht i gatshëm të shkosh. Para njeriut të tillë vdekja është e mposhtur. Vdekja është e mposhtur vetëm prej atyre të cilët janë të gatshëm të vdesin, në secilin moment, pa kurrfarë rezistence. Ata bëhen të pavdekshëm, ata bëhen buda.
Liria nga lidhshmëria është edhe liri nga vdekja. Liria nga lidhshmëria është edhe liri nga robërimi në rrotën e lindjes dhe të vdekjes. Të çliruarit nga lidhshmëria të bën të aftë të hysh në dritën universale dhe të bëhesh një me të. E kjo është bekimi më i madh, ekstaza më e madhe, prapa së cilës asgjë tjetër nuk ekziston. Ti ke arritur në shtëpinë tënde.
Koment Mësimeve të Zenit të madh
nga India në Kinë: Bodidarma,
7 korrik 1987, mbrëmje
Perktheu: Hasan Hamëzbalaj
(Marrë na libri"Vdekja më i madhi fiksion")